Τα «ιδιωτικά συμφωνητικά» δεν είναι πρωτοτυπία...

Είτε με διμερείς συμφωνίες, είτε με «κανονισμούς εργασίας», είτε με ατομικές 

συμβάσεις, οι επιχειρήσεις μεταχειρίζονται τους εργαζόμενους σαν ιδιοκτησία τους

Με πρωτοσέλιδο δημοσίευμα το 2007, ο «Ριζοσπάστης» είχε αναδείξει το ρόλο που παίζουν οι «εσωτερικοί κανονισμοί» των εταιρειών..

.

Πριν από λίγες μέρες, ο «Ριζοσπάστης» έγραψε για την εταιρεία «Mikel» (αλυσίδα καταστημάτων καφεστίασης), που βάζει τους εργαζόμενους να υπογράψουν «δήλωση» (ιδιωτικό συμφωνητικό) όταν προσλαμβάνονται για δουλειά. Με τη «δήλωση» αυτή, η εργοδοσία απαγορεύει στους υπαλλήλους της να εργάζονται παράλληλα σε άλλη συναφή επιχείρηση, ενώ παραμένει ανοιχτό το ενδεχόμενο η ίδια απαγόρευση να ισχύει και για τον πρώτο χρόνο μετά τη λύση της σύμβασης εργασίας με τη συγκεκριμένη εταιρεία.

Απαγορεύει, επίσης, στους εργαζόμενους και σε συγγενείς τους πρώτου βαθμού να συμμετέχουν με οποιονδήποτε τρόπο στη λειτουργία συναφούς επιχείρησης. Σε περίπτωση, μάλιστα, που ο εργαζόμενος παραβεί κάποιον από τους όρους της «συμφωνίας», του επιβάλλεται αυτοδίκαια πρόστιμο 10.000 ευρώ για κάθε «παράβαση» από αυτές που περιγράφει το συμφωνητικό!

Η περίπτωση της εταιρείας «Mikel» δεν είναι μοναδική. Εδώ και χρόνια, οι εργοδότες μέσω «ιδιωτικών συμφωνητικών», «κανονισμών εργασίας», αλλά και ατομικών συμβάσεων, προσπαθούν να καταργήσουν ό,τι απέμεινε από τα δικαιώματα των εργαζομένων, τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, να παρακάμψουν ακόμα και αυτήν τη φιλεργοδοτική νομοθεσία, όταν τους βάζει έστω και τα ελάχιστα εμπόδια στον τρόπο που θέλουν να διαμορφώσουν τους όρους εκμετάλλευσης των εργαζομένων. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να υπογράψουν αυτά τα συμφωνητικά, ή να αποδεχτούν απαράδεκτους «κανονισμούς εργασίας» κάτω από το φόβο της απόλυσης.

Ο «Ριζοσπάστης», στα ρεπορτάζ του, έχει καταγράψει πολλές περιπτώσεις εταιρειών, που επέβαλαν τέτοιες «συμφωνίες» στους εργαζόμενους. Οι όροι που περιλαμβάνουν είναι προκλητικοί και διαμορφώνουν συνθήκες εργασίας εξοντωτικές για τους εργαζόμενους. Στον αντίποδα, παρέχουν στον εργοδότη το δικαίωμα να τους θεωρεί «κτήμα» του και ανάλογα να διαμορφώνει τις ώρες και το χώρο απασχόλησης, τις απολαβές, τις άδειες κ.ά. Ορισμένες τέτοιες περιπτώσεις σταχυολογούμε παρακάτω.

Ενας μισθός υπέρ του εργοδότη

Πριν από λίγες μέρες, η εταιρεία «ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ» ζήτησε από τους εργαζόμενους να της χαρίσουν έναν ολόκληρο μισθό, για να στηρίξουν «την οικονομική ανάκαμψη της εταιρείας και στα πλαίσια της συζήτησης με τις τράπεζες για την αναχρηματοδότησή της»!

Μάλιστα, η εργοδοσία πρότεινε η περικοπή να γίνει ως εξής: Να αφαιρεθεί το 1/4 του μισθού του Απρίλη 2014, το 1/4 του Ιούλη και το 1/2 του Δεκέμβρη, εφόσον οριστικοποιηθεί η καταβολή του το Σεπτέμβρη του 2014 «συνεκτιμώντας την οικονομική κατάσταση της εταιρείας εκείνη την περίοδο». Η παραπάνω συμφωνία προτεινόταν με e-mail στους εργαζόμενους και ζητούνταν να την υπογράψουν μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα!

Ενα άλλο παράδειγμα αποτελεί η εταιρεία ηλεκτρονικού εμπορίου και παροχής υπηρεσιών «E-shop.Gr», η οποία υποχρέωνε τους εργαζόμενους να υπογράψουν ατομικές συμβάσεις που αχρήστευαν ακόμα και την κουτσουρεμένη εργατική νομοθεσία. Οι ατομικές συμβάσεις όριζαν, μεταξύ άλλων, πως ο εργαζόμενος «δεν υπάγεται στις περί χρονικών ορίων διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας (κυρίως υπερωριακή εργασία, εργασία κατά τις νυχτερινές ώρες, εργασία τις Κυριακές και τις αργίες). Για τις εργασίες αυτές, ο εργαζόμενος παραιτείται και ρητά από κάθε τυχόν αξίωση ή αμοιβή».

Δηλαδή, η εργοδοσία μπορεί ν' αναγκάζει τον εργαζόμενο να δουλεύει υπερωρίες, νύχτες και αργίες τζάμπα και όποτε αυτή θέλει. Ακόμα, πως «υποχρεούται, επίσης, να προσφέρει τις υπηρεσίες του και σε θυγατρικές εταιρείες ή εταιρείες που συμμετέχει ή συνεργάζεται η εδώ συμβαλλόμενη εταιρεία εφ' όσον τούτο του υποδειχτεί». Δηλαδή, ο εργαζόμενος θα «δανείζεται» σε οποιαδήποτε εταιρεία, σε οποιαδήποτε περιοχή της χώρας, αν το αποφασίσει η εργοδοσία. Σε άλλο σημείο, οριζόταν ότι, αν ο εργαζόμενος αρνηθεί οποιαδήποτε μετάθεση, η εργοδοσία τού επιβάλλει να παραιτηθεί και να φύγει χωρίς αποζημίωση.

Πολιτική δράση με έγκριση του προϊστάμενου

Επικαλούμενη τον «Κώδικα δεοντολογίας» της επιχείρησης, η «Coca - Cola» επιβάλλει στους εργαζόμενους να ζητάνε την άδεια του προϊσταμένου τους, για να αναπτύξουν πολιτική δράση και για να ασκήσουν το συνταγματικό τους δικαίωμα στο εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Συγκεκριμένα, όπως αποκάλυψε ο «Ριζοσπάστης» τον περασμένο Μάρτη, η πολυεθνική διένειμε μέσω e-mail στο προσωπικό της μια «φόρμα», όπου αναγράφονταν μια σειρά από ενέργειες, για τις οποίες οι εργαζόμενοι υποχρεώνονται να ζητάνε την άδεια της εργοδοσίας πριν τις πραγματοποιήσουν.

Αναφέρεται επί λέξει: «Η παρούσα φόρμα προορίζεται για συμπλήρωση από οποιονδήποτε εργαζόμενο της Coca - Cola HBC AG ή των θυγατρικών της (στο εξής η "Coca - Cola Hellenic") που ζητά την έγκριση από τον Υπεύθυνο συμμόρφωσης με τον Κώδικα (ή τον αρμόδιο Νομικό σύμβουλο) ή υποχρεούται να ενημερώσει για συγκεκριμένες ενέργειες σύμφωνα με τον Κώδικα Δεοντολογίας της "Coca - Cola Hellenic" (στο εξής ο "Κώδικας") ή σύμφωνα με την Πολιτική καταπολέμησης της δωροδοκίας και το εγχειρίδιο συμμόρφωσης (στο εξής η "Πολιτική καταπολέμησης της δωροδοκίας")».

Ανάμεσα στις ενέργειες για τις οποίες απαιτείται «προηγούμενη έγγραφη έγκριση ή ενημέρωση», στην ενότητα «πολιτικές δωρεές και δραστηριότητα», περιλαμβανόταν και το εξής: «Αν σκοπεύετε να διεκδικήσετε ή να αποδεχθείτε ένα δημόσιο αξίωμα, θα πρέπει να λάβετε προηγούμενη έγκριση από τους υπεύθυνους συμμόρφωσης με τον Κώδικα».Δηλαδή, αν ένας εργαζόμενος θέλει να θέσει υποψηφιότητα στις εκλογές (εθνικές, τοπικές ή άλλες), θα πρέπει πρώτα να πάρει έγκριση από την εργοδοσία και συγκεκριμένα από τον «υπεύθυνο συμμόρφωσης με τον Κώδικα»!

Στον «Κώδικα» της εταιρείας δε διευκρινιζόταν αν το «δημόσιο αξίωμα» αφορά και τη συνδικαλιστική ιδιότητα. Αν, δηλαδή, χρειάζεται η έγκριση της εργοδοσίας για να συμμετάσχει κανείς σαν υποψήφιος και στις εκλογές του σωματείου του. Σε κάθε περίπτωση, ανάλογα με την ερμηνεία, ανοίγει ο δρόμος για να μπουν επιπλέον εμπόδια και στη συνδικαλιστική δράση, ιδιαίτερα σ' αυτή που εναντιώνεται στα συμφέροντα της εργοδοσίας.

Ο,τι και όπως το θέλει η εταιρεία

Το 2007, η εταιρεία «MEDIA MARKT» κατέθεσε για έγκριση σε αρμόδια επιτροπή του υπουργείου Απασχόλησης τον «κανονισμό εργασίας». Στο άρθρο 5 του κανονισμού, αναφέρεται ότι η εταιρεία μπορεί να τοποθετεί τους εργαζόμενους όπου θέλει, να τους αναθέτει όποια καθήκοντα θέλει (πολυειδικότητα) και να τους μετακινεί σε οποιαδήποτε πόλη ή νομό θέλει.

Γράφει το άρθρο 5: «Η εταιρεία μπορεί, ανάλογα με τις ανάγκες της και μέσα στα πλαίσια και τους περιορισμούς του νόμου και της συμφωνηθείσας ατομικής σύμβασης εργασίας, να τοποθετεί σε οποιαδήποτε θέση και να αναθέτει οποιαδήποτε καθήκοντα σε οποιονδήποτε εργαζόμενο (...) σε οποιαδήποτε πόλη ή νομό, συμπεριλαμβανομένων και των άλλων εταιρειών του Ομίλου ή και όσων πρόκειται να συσταθούν ή ενταχθούν σε αυτόν στο μέλλον, και να τους αναθέτει οποιαδήποτε υπηρεσιακά καθήκοντα».

Η επίκληση του νόμου, σε τίποτα δεν αλλάζει το γεγονός ότι η εταιρεία μεταχειρίζεται τον εργαζόμενο σαν ιδιοκτησία της και διεκδικεί το δικαίωμα να τον μεταθέτει σε όποιο πόστο και σε όποιο μέρος τη συμφέρει, χωρίς να παίρνει υπόψη την οικογενειακή και κοινωνική του ζωή, χωρίς να δεσμεύεται από τυχόν διαφορετικές συμβάσεις εργασίας που ορίζουν τους όρους αμοιβής και απασχόλησης για κάθε ειδικότητα.

Την καπιταλιστική κρίση επικαλέστηκε το 2009 η εταιρεία μεταφοράς κοντέινερ «ΖΙΜ», προκειμένου να επιβάλει την εκ περιτροπής εργασίας με «ιδιωτικό συμφωνητικό». Σε αυτό αναφερόταν: «Προς αντιμετώπιση της επικρατούσης παγκοσμίου οικονομικής κρίσεως, πρέπει τα συμβαλλόμενα μέρη να διαμορφώσουν μια νέα οικονομική κατάσταση, η οποία θα συμβάλει εις την εύρυθμο λειτουργία της εταιρείας, εις την διατήρηση των υφιστάμενων θέσεων εργασίας και γενικά θα είναι επ' ωφελεία της εργοδοσίας και των εργαζομένων. Για την υλοποίηση των ανωτέρω η Εταιρεία προτείνει την μείωση του ωραρίου εργασίας των εργαζομένων κατά 30 λεπτά ημερησίως και εβδομαδιαίως 2 ώρες και 30 λεπτά με ανάλογη μείωση των αποδοχών των εργαζομένων».

Ολες οι προϋποθέσεις που έθετε το συμφωνητικό, ήταν αποσπάσματα από το ν. 2639/1998, τον οποίο ψήφισε το ΠΑΣΟΚ και διατήρησε η ΝΔ.

Πρόστιμο αν φύγεις από τη δουλειά!

Ορισμένα ακόμα παραδείγματα: Ο εσωτερικός κανονισμός της εταιρείας «ΚΟΡΡΕΣ ΑΕ ΦΥΣΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ», που αποκάλυψε ο «Ριζοσπάστης» το 2007, προέβλεπε ότι η εργοδοσία μπορεί να μετακινεί τους εργαζόμενους σε άλλο γραφείο, εργοστάσιο ή κατάστημα όποτε θέλει. Με το άρθρο 4 του Κανονισμού, επιβαλλόταν η προσέλευση στη δουλειά των υπευθύνων βάρδιας μισή ώρα νωρίτερα από το χρόνο της βάρδιάς τους, χωρίς να διευκρινίζεται αν αυτό το μισάωρο θεωρείται εργάσιμος χρόνος.

Στο ίδιο άρθρο, η εταιρεία ουσιαστικά καταργούσε το δικαίωμα του διαλείμματος των εργαζομένων, αφού αναφερόταν ότι «η απόφαση της εταιρείας για την παροχή τού ως άνω διαλείμματος είναι ελεύθερα ανακλητή και δε δημιουργεί σε καμία περίπτωση επιχειρησιακή συνήθεια»!

Αντίστοιχα, στην εταιρεία «ICTS Hellas, Διεθνείς σύμβουλοι σε θέματα ασφαλείας μονοπρόσωπη εταιρεία περιορισμένης ευθύνης - ιδιωτική επιχείρηση παροχής υπηρεσιών ασφαλείας», ο εργαζόμενος ήταν υποχρεωμένος να πληρώσει πρόστιμο, αν αποφάσιζε να φύγει από τη δουλειά του!

Συγκεκριμένα, όπως αναφερόταν στον Κανονισμό, «σε περίπτωση διακοπής της εργασίας χωρίς ειδοποίηση ή σε περίπτωση αποχώρησης εντός της νόμιμης προθεσμίας προμήνυσης, συμφωνείται ποινική ρήτρα ίση με τις αποδοχές ενός μήνα, οι οποίες και θα συμψηφίζονται με τις οφειλόμενες αμοιβές και θα αφαιρούνται από τον καταβλητέο μισθό, ενώ η εταιρεία θα διατηρεί το δικαίωμα της αποζημίωσης για κάθε περαιτέρω ζημιά που θα έχει τυχόν υποστεί από τη διακοπή της εργασίας χωρίς προμήνυση»! Το συγκεκριμένο άρθρο ήταν τόσο «κραγμένο», που απορρίφθηκε από την αρμόδια επιτροπή του υπουργείου Απασχόλησης.

Στα «απαγορευμένα» έμπαινε, επίσης, το δικαίωμα στην απεργία και στο συνδικαλισμό, καθώς σε άρθρο του Κανονισμού προβλεπόταν ότι «δεν επιτρέπεται «καμία πολιτική ή θρησκευτική δραστηριότητα». Για κερασάκι στην τούρτα, προβλεπόταν ότι «η διεύθυνση της εταιρείας μπορεί να επιβάλλει ατομική έρευνα και έρευνα του ΙΧ αυτοκινήτου (ή άλλου μέσου μεταφοράς του εργαζόμενου) και των αποσκευών του εργαζόμενου όταν βρίσκονται στις εγκαταστάσεις της εταιρείας ή πελατών της προς το σκοπό της παροχής υπηρεσίας».